Mit - Współcześnie słowo „mit" ma dwa główne znaczenia: jedno to przednaukowe – a więc naiwne i z gruntu błędne – wyjaśnianie świata, drugie to coś, co wznosi człowieka ponad świat natury, model dla rzeczywistości, wzorzec. W obu tych znaczeniach mit łączy się z narracją: mity to historie, opowieści, które mają na celu albo wyjaśnić rzeczywistość (dla kultury/religii która je wytworzyła), albo też są formą narracji, źródłem artystycznej inspiracji i sposobem wyrazu. Mit może mieć aspekt religijny, filozoficzny, literacki czy psychologiczny – przy czym przyjmuje się, że w mit religijny jego wyznawca wierzy bez zastrzeżeń, podczas gdy w mity filozoficzne, psychologiczne czy literackie nie wierzy nikt.
Rzeczywistość jest oczywiście bardziej złożona. Gdyby tak nie było, religioznawcy, kulturoznawcy, literaturoznawcy i inni humaniści nie spieraliby się o to, czym mit jest, a czym nie jest.
Mit jest alegorią, parabolą, sposobem przedstawienia historii, wyjaśnianiem świata, kłamstwem (Platon), przesądem (Frazer), opowieścią, wyjaśnieniem rytuału, wyrazem pragnienia powrotu do początku (Eliade), zawoalowaną prawdą o problemach psychicznych (zwłaszcza związanych z seksem i śmiercią) (Freud i psychoanalitycy), wyjaśnieniem porządku społecznego (Durkheim, Dumezil), próbą pogodzenia sprzeczności (Levi-Strauss), zniekształceniem języka (Max Muller), myśleniem prelogicznym (Levy-Bruhl), językiem symbolicznym, tworzeniem modeli rzeczywistości i dla rzeczywistości (Geertz), mistyfikacją (Barthes). Mit oderwany od rytuału traci swoje znaczenie. Mit przestając nieść głębokie treści religijne i mistyczne przekształca się w opowieść bohaterską, baśń i bajkę, aż, w formie zdegenerowanej, trafia do popkultury. Współcześnie nie ma prawdziwych mitów, bo warunkiem mitu jest jego bezkrytyczne przyjęcie i wiara tak w treść, jak i w formę.
Jeśli jednak współcześnie mit jest martwy, żyjemy w kulturze nekromantycznej, wskrzeszającej go na wszystkie możliwe sposoby.
Mit pobudza wyobraźnię uczonych i artystów. Jedni i drudzy sięgają do niego raz po raz, w procesie badania i kreacji. Mity tworzą się i znikają na naszych oczach we wszystkich aspektach kultury. Jesteśmy ich twórcami i odbiorcami nawet wtedy, kiedy trzeźwy osąd nie pozwala nam bezkrytycznie w nie uwierzyć.
(a. łagan)