Monomit – uniwersalna struktura narracji, nazywana też „wędrówką bohatera" lub „mitem heroicznym", opierająca się na mechanice celu (questu). Jest to typ opowieści, w której bohater wyrusza w podróż, przeżywa kryzysy, pokonuje przeciwności i zwycięża wroga, po czym powraca do domu odmieniony. Termin został stworzony i spopularyzowany przez Josepha Campbella w książce „Bohater o tysiącu twarzy" (1949), i stał się teoretyczną podstawą nie tylko dla akademików, ale także dla pisarzy i filmowców. Schemat monomitu był bazą dla wielu hitów filmowych, w tym pierwszych „Gwiezdnych wojen" i „Króla Lwa". Wędrówka bohatera doczekała się  uproszczonych, podręcznych wersji (Voytilla, Vogler). Wykorzystywana była także do analizy biografii postaci mitycznych oraz wybitnych jednostek i liderów religijnych, np. Gautamy Buddhy, Jezusa Chrystusa, Dionizosa czy Mojżesza. Schemat monomitu można odnaleźć w rytuałach przejścia, inicjacji szamańskiej i kultach misteryjnych. Koncepcja była też wielokrotnie poszerzana, przykładowo o teorię Claude'a Levi-Straussa dotyczącą obecności w narracji podjednostek mitu – zwanych mitemami. W wersji Campbella pełna ścieżka bohatera obejmuje siedemnaście przystanków. Monomit jest terminem używanym przede wszystkim w teorii narracji i komparatystyce mitologicznej. Dużo zawdzięcza też jungowskiej koncepcji archetypów i znajduje zastosowanie w psychoterapii. W kontekście akademickim bywa jednak krytykowany z powodu swojej ogólności, która wyklucza szczegółową i dogłębną analizę tekstu.

(k. bajka)

Na skróty

KPSC

FB